04.11.2025
W dniach 23-24 października 2025 r. Filmoteka Narodowa – Instytut Audiowizualny (FINA) zorganizowała konferencję „Pamięć absolutna. Nowoczesne strategie ochrony zbiorów audiowizualnych”, poświęconą współczesnym wyzwaniom w zakresie ochrony, digitalizacji i długoterminowego przechowywania zasobów audiowizualnych. Polskie Stowarzyszenie Inwentaryzatorów Muzealnych (PSIM) współorganizowało dwa panele tematyczne poświęcone kolekcjom born-digital w muzeach.
Panel I: „Kolekcje born-digital w muzeach. Diagnoza stanu obecnego”
Ta część poświęcona był diagnozie aktualnej sytuacji polskich muzeów w zakresie opieki nad zbiorami cyfrowymi.
W wystąpieniu otwierającym Natalia Fyderek zaprezentowała wyniki prac Grupy Roboczej ds. Zbiorów Cyfrowych działającej przy PSIM, w tym wnioski z ankiety przeprowadzonej wśród muzeów. Przedstawiła także międzynarodowe standardy i dobre praktyki, które mogą stanowić punkt wyjścia do opracowania spójnej strategii ochrony muzealnych kolekcji cyfrowych w Polsce.
Dr Paulina Gwoździewicz-Matan omówiła z kolei zagadnienia związane z zarządzaniem zbiorami cyfrowymi – ich nabywaniem, ewidencjonowaniem, udostępnianiem i opieką – w kontekście obowiązujących przepisów prawa oraz wyzwań wynikających z braku jednoznacznych regulacji. W swoim wystąpieniu podkreśliła skalę trudności i niepewności, jakie rodzi fakt, że obiekty born-digital często wymykają się tradycyjnym kategoriom prawnym.
Panel II: „Zarządzanie kolekcjami born-digital w muzeach – wyzwania i praktyka”
Część druga miała charakter praktyczny – koncentrowała się na prezentacji studiów przypadku, pokazujących różnorodne strategie opieki nad zbiorami cyfrowymi w poszczególnych instytucjach.
Joanna Siemiątkowska zaprezentowała charakterystykę zbiorów cyfrowych Muzeum Historii Polski oraz praktyki związane z ich dokumentacją i udostępnianiem.
Joanna Król-Komła omówiła doświadczenia Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w zakresie opracowywania kryteriów gromadzenia i standardów archiwizacji zasobów born-digital.
Katarzyna Mikstal przedstawiła natomiast doświadczenia Centrum Sztuki Współczesnej – Zamku Ujazdowskiego w zakresie opieki nad multimedialnymi dziełami sztuki, podkreślając znaczenie wypracowania jasnych procedur, stosowania standardów dokumentacji oraz zapewnienia odpowiedniego zaplecza technicznego. Zaprezentowała również workflow digitalizacji realizowany w ramach projektu „Zanurzeni w kulturze”.
Dyskusję kończącą panel moderowała Małgorzata Bogdańska-Krzyżanek. Rozmowa dotyczyła m.in. możliwości wypracowania wspólnego standardu opieki nad kolekcjami cyfrowymi w muzeach, współpracy międzysektorowej oraz wymiany doświadczeń między instytucjami.
FINA jako centrum kompetencji
Udział w konferencji był dla przedstawicieli środowiska muzealnego także doskonałą okazją do skorzystania z wiedzy i doświadczenia Filmoteki Narodowej – Instytutu Audiowizualnego, pełniącej rolę krajowego centrum kompetencji w zakresie digitalizacji i ochrony zbiorów audiowizualnych, a także specjalistów zaproszonych do udziału w konferencji. Poruszane tematy dotyczyły m.in. zrównoważonego rozwoju, nowych, energooszczędnych strategii przechowywania danych, a także promowania kultury dostępności i otwartych technologii w ochronie i udostępnianiu zasobów audiowizualnych.
Było to dla nas inspirujące doświadczenie, które pokazało, jak wiele możemy się nauczyć z praktyk wypracowanych w sektorze audiowizualnym. Mamy nadzieję na dalsze rozwijanie współpracy w tym zakresie!
Podczas konferencji zapowiedziano również kolejne ważne wydarzenie w środowisku specjalistów zajmujących się archiwizacją i ochroną zbiorów cyfrowych. Jubileuszowa konferencja „No Time To Wait” – międzynarodowej, oddolnej inicjatywy skupiającej ekspertów w dziedzinie archiwizacji, otwartych formatów i technologii audiowizualnych – odbędzie się w FINA w dniach 14-16 października 2026 r.
